مزاج شناسی چیست؟ اهمیت شناخت انواع مزاج ها و طبع ها

آشنایی با مزاج شناسی و انواع آن

آیا با موضوع مزاج شناسی آشنا هستید؟ حتما شنیده اید که بعضی ها سرد مزاج هستند و برخی خونگرم. آشنایی بیشتر افراد با مقوله مزاج شناسی عمدتاً در حد بحث گرمی و سردی است.

موضوع مزاج شناسی یک موضوع علمی و بسیار مفصل و کاربردی است که در جنبه های مختلف زندگی ما تاثیر گذار است. در مطلبی که در ادامه می خوانید نکاتی خواندنی و مهم در خصوص آشنایی با موضوع مزاج شناسی، انواع مزاج و اهمیت این موضوع در حفظ سلامتی و پیشگیری از بیماریها بیان شده است. حتماً تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

مزاج شناسی چیست؟

در مزاج شناسی این عقیده وجود دارد که مواد غذایی که مصرف می کنیم بر تمامی اعضای بدن ما تاثیر گذار است. شما می توانید با آگاهی از نوع مزاج خود و استفاده از مواد غذایی متناسب با آن، از بروز بسیاری از بیماریها پیشگیری کنید. در ادامه جهت آشنایی بیشتر شما خوانندگان عزیز به تعریف مزاج و آشنایی با انواع مزاج خواهیم پرداخت.

تعریف مزاج

در معنای لغوی، مزاج به معنی «در هم آمیختن» است. ابوعلی سینا در کتاب قانون که یکی از کتب معتبر پزشکی می باشد تعریفی از مزاج ارائه کرده است. طبق این تعریف وقتی اجزای ریز مربوط به مواد متضاد، نسبت به هم واکنش متقابل داشته باشند، کیفیتی به نام مزاج ایجاد می شود. در واقع شکل گیری مزاج به دلیل آمیزش و اثر گذاری این مواد بر همدیگر است.

مزاج شناسی در طب سنتی

در طب سنتی عقیده بر این است که نظام طبیعت بر پایه چهار عنصر اصلی تشکیل شده است. این عناصر شامل آب، باد، آتش و خاک می باشند. بدن انسان هم از چهار عنصر و ماده اصلی تشکیل شده که نماد عناصر چهارگانه در طبیعت هستند.

این اخلاط به صورت ترکیباتی مایع هستند. غذایی که می خوریم، در اولین مرحله از هضم در بدن ما به شکل خلط یا ماده روان و مرطوب در می آید. به عبارت دیگر از ترکیب مواد غذایی با شیره گوارشی بدن چهار خلط اصلی به نامهای صفرا، سودا، دم و بلغم ایجاد می شود.

به طور کلی انواع مزاج به واسطه تاثیر عناصر چهارگانه طبیعت روی بدن انسان ایجاد می شوند. این عناصر چهارگانه در بدن انسان به چهار ماده مرطوب و روان به نام اخلاط چهارگانه تبدیل می شوند. هر کدام از این چهار خلط تاثیرات خاصی بر بدن انسان می گذارد. میزان ترکیب و نسبت هر کدام از این اخلاط باعث شکل گیری یک نوع مزاج خاص در انسان می شود.

حالت مطلوب این است که این عناصر متعادل باشند. کم یا زیاد شدن میزان هر کدام از این اخلاط باعث ایجاد تغییراتی در بدن می شود که در طول مطلب به آن خواهیم پرداخت.

انواع مزاج در انسان

در مزاج شناسی به طور کلی 9 نوع مزاج داریم که به سه دسته با عنوان مزاج ساده، مزاج مرکب و مزاج معتدل تقسیم می شوند.

مزاج ساده

شامل کیفیت های اصلی بوده و نماد عناصر چهارگانه طبیعت هستند. نکته مهم این است که همه انسان ها این چهار نوع کیفیت را  در بدن خود دارند. اما  میزان و نسبت هر کدام از آنها در بدن فرد غلبه داشته باشد، تعیین کننده نوع مزاج فرد است. این کیفیت های اصلی عبارتند از:

• مزاج گرم (آتش)
• مزاج تر (آب)
• مزاج خشک (باد)
• مزاج سرد (خاک)

مزاج ترکیبی

از ترکیب هر کدام از این موارد بالا با یکدیگر ایجاد می شوند که عبارتند از:

• مزاج گرم و خشک یا صفراوی
• مزاج سرد و خشک یا سوداوی
• مزاج سرد و تر یا بلغمی
• مزاج گرم و تر یا دموی

مزاج معتدل

حالتی است که هیچ کدام از اخلاط بدن بر دیگری غلبه نداشته باشند. در واقع اگر مقدار عناصر متضاد در بدن با هم برابر باشند مزاج اعتدال خواهد داشت. اما اگر این ترکیب به صورت مساوی نباشد مزاج نامتعادل می شود.

نکته مهمی که در مزاج شناسی افراد باید توجه داشت این است که  مزاج هر فرد در یکی از این 4 دسته قرار می گیرد. همانطور که اشاره شد مزاج اصلی هر فرد بر اساس غلبه یکی از این انواع بر دیگران، تعیین می شود.

آشنایی با انواع مزاج

در ادامه مطلب مربوط به مزاج شناسی به تعریف هر کدام از انواع مزاج می پردازیم. همانطور که اشاره کردیم در دسته بندی مزاج ها، 9 گونه مزاج داریم. اما معمولاً  در مزاج شناسی بر معرفی خصوصیات 4 نوع مزاج ترکیبی تاکید بیشتری شده است.

مزاج گرم و خشک (صفراوی)

افرادی که دارای مزاج گرم و خشک هستند معمولاً عطش زیاد و اشتهای کمی دارند. این افراد غالباً لاغر هستند و خواب سبکی دارند. صفراوی ها به شدت از هوای خنک لذت می برند و به همین میزان از گرما گریزان هستند.

این افراد معمولاً عجول هستند و سریع حرف زده و خیلی تند و با شتاب حرکت می کنند. در مزاج شناسی افراد صفراوی اشاره شده که این دسته خیلی زود تصمیم می گیرند و تصمیمات خود را فوری به مرحله اجرا در می آورند.

همچنین زود عصبانی شدن هم از دیگر خصوصیات افراد صفراوی است. در نهایت، باید اشاره کرد که گرمی و خشکی پوست این گروه معمولاً در فصل تابستان بیشتر می شود.

مزاج گرم و تر (دموی)

در مزاج شناسی، افرادی که مزاج گرم و تر دارند غالباً درشت، هیکلی و تنومند هستند. این دسته شامل افرادی می شود که معمولاً دیگران، آنها را به عنوان افرادی خونگرم می شناسند.

از جمله خصوصیات این افراد خوش مشربی و بذله گویی است و می توانند باعث ایجاد نشاط در دیگران شوند. در عین حال این افراد خواب طولانی و سنگین دارند. خمیازه کشیدن و کش و قوس دادن به بدن در این افراد زیاد دیده می شود.

افراد دموی معمولاً دیر عصبانی می شوند. البته اگر عصبانی شوند به سختی قابل کنترل هستند. مسائلی از قبیل خونریزی از نقاط مستعد مثل بینی و لثه در این افراد شایع است. مشکلات این دسته هم در فصل بهار افزایش پیدا می کند.

مزاج سرد و خشک (سوداوی)

یکی دیگر از انواع مزاج، سرد و خشک است. در مزاج شناسی، افراد این دسته چهره ای خشک و پوستی تیره دارند. این افراد به دلیل تفکر عمیق، شاعران و نویسندگان خوبی می توانند باشند.

افراد سوداوی معمولاً دقیق و حساس هستند. گوشه گیری و درون گرایی از دیگر خصوصیات مزاج سرد و خشک است. تعادل این افراد در فصل بهار بیشتر است ولی در فصل سرد خصوصا پاییز بیشتر بیمار می شوند.

مزاج سرد و تر (بلغمی)

چهارمین دسته از انواع مزاج، سرد و تر می باشد. این افراد چهره سفید و پوستی سرد و نرم دارند. حرکات این افراد کند است و خیلی پر حوصله هستند. آرام حرف می زنند. در راه رفتن هم معمولاً عقب مانده و زود خسته می شوند.

افراد بلغمی به شدت صبور هستند و به ندرت عصبانی می شوند. خوش خوابی و افت حافظه از خصوصیات افراد بلغمی است. این گروه خیلی سرمایی هستند و بیماریهای آنان در فصل سرد ،خصوصا زمستان شدت پیدا می کند.

پیشنهاد می کنیم مقاله برای درمان غلبه بلغم چه باید کرد؟ را مطالعه بفرمایید

اهمیت مزاج شناسی در  پیشگیری و درمان بیماری ها

همانطور که اشاره کردیم در مزاج شناسی، متعادل بودن انواع مزاج نقش بسیار مهمی در سلامتی افراد دارد. در طب سنتی، بیماری وقتی ایجاد می شود که بدن از نظر مزاجی از حالت تعادل خارج شود. در این صورت یکی از عناصر گرمی، سردی، رطوبت و یا خشکی در بدن افزایش یافته و این عدم تعادل در نهایت باعث بروز بیماری می شود.

به همین دلیل توصیه شده تا افراد مراقبت خاصی نسبت به تغذیه خود داشته باشند. در واقع مزاج شناسی کمک می کند تا با شناخت نوع مزاج، تغذیه مناسبی را انتخاب کنید.

همچنین برای حفظ سلامتی لازم است تا از نوع مزاج خود، شرایط جغرافیایی محل زندگی و همچنین خصوصیات و طبیعت مواد غذایی مصرفی از نظر سردی، گرمی، رطوبت و خشکی آگاه باشید.

در صورت استفاده درست از مواد غذایی متناسب با انواع مزاج، می توان از بروز بیماریهای مختلف جسمی و روحی پیشگیری کرد.

برای حفظ سلامتی و پیشگیری از بروز بیماری حتماً به یک توصیه مهم توجه داشته باشید. اینکه شما باید غذاهایی را مصرف کنید که در نقطه مقابل مزاج شما باشد. به این وسیله تعادل در طبع و مزاج شما ایجاد می شود. به عنوان مثال اگر فردی مزاج سرد دارد و غذای سرد مصرف کند سلامتی او دچار اختلال می شود.

اگر شما مزاج گرم و خشک دارید بهتر است که غذاهایی از نوع سرد و تر را بیشتر استفاده کنید. به همین صورت اگر مزاج شما سرد و تر است، مصرف غذاهای گرم و خشک برای سلامتی شما مفیدتر خواهد بود. البته این به معنای حذف کامل دیگر مواد غذایی از سبد تغذیه نخواهد بود.

علاوه بر موضوع سلامتی باید توجه داشت که با شناخت مزاج خود و دیگران می توانید ارتباطات بهتری هم با دیگران داشته باشید. وقتی با مزاج خود و دیگران آشنا باشید، خصوصیات و ویژگی های رفتاری او را هم بهتر می شناسید.

در نتیجه می دانید که بر اساس نوع مزاج هر فرد، با او چطور باید رفتار کنید. به این شکل از بروز بسیاری از سوء تفاهم ها و اختلاف نظرها جلوگیری کرده و روابط غنی و پر باری را تجربه خواهید کرد.

دوستان عزیز امیدواریم مطالب ارائه شده در زمینه آشنایی با مزاج شناسی و انواع مزاج برای شما مفید واقع شده باشد. در ادامه می توانید هرگونه سوالی در این مورد دارید با ما در میان بگذارید تا کارشناسان ما به شما پاسخ دهند.